ترخیص کالاهای وارداتی معمولاً توسط افرادی غیر از صاحبان کالا بنام کارگزاران انجام می‌شود. زیرا انجام تشریفات گمرکی وقت گیر و پرهزینه است. به همین دلیل برای موفقیت در ترخیص کالا، داشتن تجربه و آشنایی با روند کار در گمرکات کشور ضروری است. در این مقاله می‌خواهیم مراحل ترخیص کالا از گمرک را با هم بررسی کنیم.
نحوه ترخیص کالا از گمرک
پس از اینکه سفارش شما از کشور دیگر وارد مرز ایران شد، مستقیماً به اماکن گمرکی تحویل داده می‌شود. برای خروج کالا از این اماکن نیاز به طی کردن مراحل قانونی است که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم.
مرحله اول: رسیدن کالا به اماکن گمرکی و دریافت قبض انبارک گمرکی
در مرحله اول برای ترخیص کالا از گمرک پس از اینکه اطمینان حاصل کردید کالای شما به اماکن گمرکی رسیده است باید قبض انبارک گمرکی دریافت کنید. این قبض در واقع سندی است که در آن اطلاعاتی از قبیل صاحب کالا (نام بازرگان)، نام کالا و تعداد آن، تاریخ ورود آن، سریال و شماره بارنامه همچنین شماره قبض انبارک و امضای مسئول مربوطه ثبت شده است. با وجود این قبض اقلام وارداتی یا صادراتی شما در امنیت و سلامت کامل در انبار گمرک باقی می‌مانند تا فرآیند ترخیص را کامل انجام داده و اجناس خود را خارج کنید.
مرحله دوم: تهیه و آماده سازی اسناد
در فرآیند ترخیص کالا از گمرک شما باید اسناد مورد نیاز را تهیه و آنها را برای ارائه به پرسنل مربوطه آماده کنید. در زمینه تجارت کالا دو لغت پرکاربرد یعنی واردات و صادرات هستند که در این قسمت اسناد مورد نیاز آنها را بررسی می‌کنیم.
اسناد مورد نیاز جهت واردات قطعی
به ورود کالاهایی که به طور دائم در کشور مصرف می‌شوند، واردات قطعی می‌گویند. کالاهایی که وارد می‌شوند با استفاده از یک سری اسناد مانند اظهارنامه و … همچنین پرداخت عوارض گمرکی، سود بازرگانی و مالیات می‌توانند از گمرک خارج شوند و به دست متقاضیان برسند. این اسناد مورد نیاز عبارتند از:
اظهارنامه گمرکی
کارت تجاری
مجوز (پروانه) واردات
قبض انبارک
گواهی مبدأ
پیش فاکتور (پروفورما)
بارنامه
بیمه نامه
گواهی بازرسی
دریافت مجوزهای لازم مانند مجوز استاندارد یا گواهی بهداشت
اسناد مورد نیاز جهت صادرات قطعی
به کالاهایی که برای فروش و بدون تعهد بازگشت به خارج از مرزهای کشور فرستاده می‌شوند، صادرات قطعی می‌گویند. کالاهایی که صادر می‌شوند دارای معافیت عوارض و سود گمرکی، سود بازرگانی و مالیات هستند اما به مجوز صادرات نیاز دارند. در این صورت به اسناد مورد نیاز در صادرات قطعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اظهارنامه گمرکی
مجوز (پروانه) صادرات
قبض انبارک
کارت تجاری
رسید پرداخت هزینه گمرکی
اینویس یا پروفورما (فاکتور فروش)
پکینگ لیست (packing list) در صورت متنوع بودن کالا
دریافت گواهی‌های لازم مانند گواهی بهداشت یا عقد قردادهای حمل و نقلی
گواهی مبدأ
بارنامه
مرحله سوم: ثبت اظهارنامه از طریق سامانه EPL
یکی از اقدامات مهم در مراحل ترخیص کالا از گمرک، ثبت اظهارنامه است. در این اظهارنامه تمام اطلاعات مورد نیاز کالای وارداتی یا صادراتی مانند: نام کالا، جنس آن، تعداد و … همچنین اطلاعات حقیقی و حقوقی خود را از طریق سامانه EPL ثبت می‌کنید تا مسئولین مربوطه گمرک آن را بررسی کنند.
EPL چیست؟
EPL در واقع سامانه رسمی گمرک ایران است که در آن ضمن تکمیل اظهارنامه خود، اطلاعات مرتبط با کالا را هم در آن ثبت می‌کنید. هدف از ایجاد این سامانه آسان نمودن روند گمرکی ایران در سطح بین الملل است. بنابراین، در هر نقطه‌ایی از ایران شما می‌توانید به سادگی وارد این سایت ( epl.irica.ir ) شوید تا فرآیند تکمیل اظهارنامه را انجام داده و تمام اطلاعات مورد نیاز را در اختیار پرسنل مربوطه قرار دهید. به یاد داشته باشید این اقدام برای دریافت مجوزهای لازم از سوی پرسنل مربوطه ضروری است.
مرحله چهارم: دریافت کورتاژ اظهارنامه و تعیین مسیر اظهارنامه
در این مرحله از ترخیص کالا، پرسنل مربوطه گمرک اظهارنامه ثبت شده شما بررسی و تحلیل کرده سپس برای محموله شما کورتاژ اظهارنامه صادر میکند. این کورتاژ در واقع شماره ثبت اظهارنامه است. برای سهولت فرآیند نظارت، سازمان گمرک برای اقلام وارداتی مسیر اظهارنامه تعیین میکند. این مسیر شامل سه رنگ سبز، زرد و قرمز است. اظهارنامه‌هایی که در مسیر سبز هستند سریع به صندوق ارجاع می‌شوند و فرآیند ترخیص کالا از گمرک از این مسیر بسیار آسان است. در مسیرهای زرد و قرمز کنترل و ارزیابی کالا صورت می‌گیرد.
مرحله پنجم: کنترل و ارزیابی کالا
همانطور که قبلاً گفته شد این مرحله مربوط به مسیرهای زرد و قرمز است. مسیر زرد مال اظهارنامه‌ایی است که کالای آن توسط کارشناس مربوطه بررسی و ارزش گذاری شده آنگاه به صندوق فرستاده می‌شود. در مسیر قرمز فرآیند ترخیص کمی دشوار است. زیرا اقلامی که در اظهارنامه ذکر شده‌اند به طور فیزیکی توسط کارشناس یا ناظر گمرکی بررسی شده و ارزش گذاری می‌شوند تا صحت آن تأیید گردد. در صورت اخذ مجوزهای لازم اظهارنامه به صندوق می‌رود.
مرحله ششم: دریافت مجوزهای مورد نیاز
پس از بررسی‌ها و ارزیابی‌های لازم اقلام، مسئول گمرک در صورت نیاز مجوزهایی برای تکمیل فرآیند مراحل ترخیص کالا از گمرک صادر میکند. این مجوزها شامل گواهینامه بهداشت، استاندارد دارویی یا صنایع غذایی و … می‌شود.
مرحله هفتم: کارشناسی (بررسی تعرفه و ارزش اظهارنامه)
بعد از صدور مجوزهای لازم، کارشناس گمرک دوباره محموله شما را بررسی میکند تا اقلام را با اطلاعات ثبت شده در اسناد مطابقت دهد. همچنین تمام اسناد مربوط به ترخیص کالا را بار دیگر از نظر می‌گذراند تا مطابقت‌های لازم را انجام دهد. در صورتی که مشکلی نبود تمام اسناد را تأیید و امضا میکند.
مرحله هشتم: صندوق و پرداخت حقوق و عوارض گمرکی
صاحب کالا پس از دریافت تمام مجوزهای لازم باید هزینه‌های برآورد شده توسط گمرک را به صورت نقدی بپردازد. این هزینه‌ها شامل مالیات، عوارض گمرکی، حق بیمه و دیگر هزینه‌ها است. پس از دریافت رسید پرداختی صاحب کالا می‌تواند برای خروج محموله خود اقدام کند.
مرحله نهم: بارگیری و تحویل کالا از انبار گمرک
برای تحویل کالا از انبارک گمرک صاحب کالا باید سند ترخیص کالا، رسید پرداختی گمرک همچنین قبض انبارک و سایر اسناد را داشته باشد. در این صورت برای او مجوز بارگیری از انبار صادر می‌شود. صاحب کالا باید هزینه نگهداری کالا در انبار گمرک، تخلیه و بارگیری، حق بیمه و سایر هزینه‌های مرتبط را بپردازد.
مرحله آخر: خروج کالا
در مرحله آخر فرآیند ترخیص کالا، پس گذراندن تمام مراحل فوق انباردار اسناد را بررسی میکند و رسید پرداختی را مهر می‌نماید تا اجازه خروج کالا را داده باشد. لازم به ذکر است که قبل از خروج کامل بار دیگر محموله مورد بازرسی مسئولین مربوطه انجام می‌شود. در آخر صاحب کالا می‌تواند وسیله نقلیه خود را وارد حیاط گمرک کرده و محموله را از آنجا خارج کند.
کلام آخر
مراحل ترخیص کالا از گمرک فرآیند پیچیده‌ایی است که نیاز به دانش حقوقی در این زمینه دارد. از این رو، این فرآیند ترخیص کالا را به دست کارگزار، فردی که با مراحل و قوانین ترخیص کالا آشنایی کامل دارد، واگذار می‌کنند. شرکت ترخیص کالای (بردار) با معرفی کارگزاران باتجربه و مشاوران حقوقی می‌تواند راه ترخیص کالا را برای شما هموار کند.
